संभल पोलिसांनी असीम रझा झैदी नावाच्या बनावट पत्रकाराला हिंसा भडकावल्याबद्दल आणि २४ नोव्हेंबर रोजी झालेल्या हिंसाचारात मृत्यू झालेल्यांच्या नावाने पैसे उकळल्याबद्दल अटक केली. एका व्हिडिओ निवेदनात संभलचे पोलिस अधीक्षक कृष्ण बिश्नोई म्हणाले की, जैदीने देव केसरी वृत्तपत्राचा पत्रकार असल्याचा खोटा दावा केला आणि त्याच्याकडे बनावट ओळखपत्र होते. जैदी यांच्यावर भारतीय नया संहिताच्या कलम ३१८, ३३८, ३३६ आणि ३४० अंतर्गत गुन्हा दाखल करून तुरुंगात रवानगी करण्यात आली.
झैदीने एक व्हिडिओ बनवला ज्यामध्ये त्याचा UPI QR कोड होता. व्हिडिओमध्ये त्यांनी २४ नोव्हेंबर रोजी संभल हिंसाचारात मरण पावलेल्यांना “शहीद” म्हणून संबोधले आणि लोकांना पोलिसांच्या कारवाईला विरोध करण्याचे आवाहन केले. तो हिंसाचाराचा वापर मृत जमावाच्या नावाने निधी गोळा करण्यासाठी आणि सार्वजनिक अशांतता भडकावण्यासाठी करत होता. पोलिस अधीक्षक कृष्ण कुमार बिश्नोई यांनी सांगितले की, “असिम रझा झैदी सोशल मीडियाद्वारे सक्रियपणे व्यक्तींना चिथावणी देत होता, प्रशासनाच्या कृतींविरुद्ध प्रतिकार करण्यासाठी आणि हिंसाचारात मृत झालेल्यांच्या कुटुंबीयांसाठी कथितपणे पैसे मागण्यासाठी व्हिडिओ वापरत होता. त्याने देव केसरी वृत्तपत्राचा पत्रकार असल्याचा खोटा दावा केला आणि त्याच्याकडे बनावट ओळखपत्र असल्याचे तपासात समोर आले आहे.
हेही वाचा..
सीमाभागाचा प्रश्न सुटता कामा नये ही काँग्रेसची भूमिका!
मविआच्या नेत्यांना निवडणुकीपुरते संविधानाची आठवण, शपथविधी सोहळ्यात सिद्ध केले!
जामा मशिदीजवळ राहणाऱ्या झैदीने कथितरित्या क्यूआर कोडसह व्हिडिओ प्रसारित केले, देणग्या मागितल्या आणि मृतांना शहीद म्हणून लेबल केले. शुक्रवारच्या नमाजानंतर ६ डिसेंबर रोजी त्यांची अटक झाली. एसपी बिश्नोई यांच्या म्हणण्यानुसार, देव केसरी व्यवस्थापनाने पुष्टी केली की झैदीला दोन महिन्यांपूर्वी काढून टाकण्यात आले होते आणि त्यांचा संस्थेशी कोणताही कायदेशीर संबंध नव्हता.
एका व्हिडिओ स्टेटमेंटमध्ये, एसपी कृष्ण कुमार बिश्नोई म्हणाले, काल संध्याकाळी, संभल कोतवाली पोलिस स्टेशनचे इन्स्पेक्टर संजीव यांना असीम झैदी नावाच्या तरुणाबद्दल माहिती मिळाली, जो लोकांना भडकावण्यासाठी आणि पैसे उकळण्यासाठी QR कोड तयार करत होता. तो कथितरित्या लोकांना पोलिसांविरुद्ध बोलण्यासाठी आणि निषेधांमध्ये सहभागी होण्यासाठी चिथावणी देत होता. पोलिसांनी चौकशी केली असता, त्या व्यक्तीने देव केसरी नॅशनल डेली या दैनिकाचा पत्रकार असल्याचा दावा केला. तथापि, वृत्तपत्राशी संपर्क साधला असता त्यांनी त्यांच्या पगारावर अशा स्वरूपाचा कोणताही पत्रकार नसल्याचे स्पष्ट केले आणि सांगितले की अशा प्रकारे त्यांचे नाव वापरणारे कोणीही फसवे होते.
ते पुढे म्हणाले, त्याचे ओळखपत्र तपासले असता ते बनावट असल्याचे आढळून आले. यानंतर कोतवाली पोलीस ठाण्यात बीएनएस कायद्याच्या कलम ३१८, ३३८, ३३६ आणि ३४० नुसार गुन्हा दाखल करण्यात आला. आरोपी असीम रझा झैदी याला अटक करून तुरुंगात पाठवण्यात येत आहे. त्याने किती पैसे जमा केले, कोणत्या खात्यात पैसे पाठवले, निधी कोठून आला, याचा तपास सुरू आहे. पुढील कारवाईची खात्री केली जात आहे.
१९ नोव्हेंबर रोजी, उत्तर प्रदेशातील संभल येथील जामा मशीद येथे न्यायालयीन आदेशानुसार सर्वेक्षण करण्यात आले. सर्वोच्च न्यायालयाचे अधिवक्ता विष्णू शंकर जैन आणि सात सह-वादी यांनी दाखल केलेल्या याचिकेला उत्तर देताना न्यायालयाने सर्वेक्षणाचे आदेश दिले, की मशिदीने भगवान कल्की यांना समर्पित असलेल्या मंदिराची जागा व्यापली आहे. १९०४ च्या प्राचीन स्मारक संरक्षण कायद्यांतर्गत प्रश्नातील जागा संरक्षित स्मारक आहे. हे सर्वेक्षण वकील आयोगाच्या देखरेखीखाली करण्यात आले. सर्वेक्षण शांततेत पार पडावे यासाठी परिसरात मोठा पोलिस बंदोबस्त तैनात करण्यात आला होता.
तथापि २४ नोव्हेंबर रोजी, जामा मशीद येथे न्यायालयाच्या आदेशानुसार सर्वेक्षणाच्या दुसऱ्या फेरीदरम्यान इस्लामी जमाव मशिदीबाहेर जमले आणि हिंसाचारात केला. त्यांनी पोलिसांवर दगडफेक केली, पोलिसांवर गोळीबार केला आणि वाहने आणि दुकाने जाळली. हिंसाचारात किमान २० पोलीस कर्मचारी जखमी झाले आणि दंगलखोरांनी चालवलेल्या बेकायदेशीर बंदुकांमुळे या हल्ल्यात चार जमाव मारले गेले.
२४ नोव्हेंबर रोजी झालेल्या संभळ हिंसाचारानंतर पोलिसांनी स्पष्ट केले आहे की तीन जणांचा मृत्यू दंगलखोरांनी केलेल्या गोळीबारामुळे झाला आहे, पोलिसांनी नाही. शवविच्छेदन अहवालात असे दिसून आले की दोन बळींना देशी बनावटीच्या पिस्तुलाने गोळ्या घालण्यात आल्या होत्या, तर दुसऱ्या पीडितेच्या शरीरात ३१५ बोअरची गोळी सापडली होती, हा प्रकार उत्तर प्रदेश पोलिसांनी वापरला नाही. संभलचे एसपी कृष्ण कुमार बिश्नोई यांनी सांगितले की, जमावाला पांगवण्यासाठी पोलिसांनी सुरुवातीला अश्रूधुराच्या नळकांड्या आणि रबराच्या गोळ्या झाडल्या पण दंगलखोरांनी त्यांच्यावर गोळीबार केला.
सर्वेक्षणादरम्यान मात्र या परिसरात राहणारे मुस्लिम जामा मशिदीबाहेर जमले आणि त्यांनी धार्मिक घोषणा दिल्या. संभलच्या जिल्हा दंडाधिकाऱ्यांनी हे सर्वेक्षण सुमारे दोन तासांत पूर्ण झाल्याची पुष्टी केली आणि सांगितले की एक अहवाल दिवाणी न्यायालयात सादर केला जाईल, जो पुढील सुनावणीच्या तारखेला २९ नोव्हेंबर २०२४ रोजी त्याचे पुनरावलोकन करेल. आत्तापर्यंत, भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने मुस्लिम बाजूने दाखल केलेल्या याचिकेच्या उत्तरात जिल्हा न्यायालय संभलमधील सुनावणीला स्थगिती दिली आहे. शिवाय अधिवक्ता आयुक्तांनी सादर केलेला पाहणी अहवाल सीलबंद करण्याचे आणि उच्च न्यायालयाचा आदेश येईपर्यंत ते उघडू नये, असे आदेश दिले आहेत. या प्रकरणाची पुढील सुनावणी जानेवारी २०२५ मध्ये होणार आहे.