आज मोबाईलमुळे रेडिओ गायब झाला आहे, पण नायपुराच्या बुद्ध नगर मोहल्लामध्ये राहणारे राम सिंह बौध हे असेच एक व्यक्ती आहेत ज्यांनी स्वतः रेडिओचे संग्रहालय बनवले आहे. त्याच्या संग्रहालयात सुमारे १,५०० रेडिओ आहेत.
रामसिंग बुद्ध यांची १९७६ मध्ये उत्तर प्रदेश वेअरहाऊसिंग कॉर्पोरेशनमध्ये लिपिक म्हणून नियुक्ती झाली. ३९ वर्षांच्या सेवेनंतर जुलै २०१५ मध्ये वरिष्ठ अधीक्षक म्हणून निवृत्त झाले. त्यानंतर २०१६ मध्ये त्यांनी ग्राहक न्यायालयात सदस्य म्हणून काम केले. जुलै २०२१ मध्ये या पदावरून निवृत्त झाले. रेडिओ आणि जुनी उपकरणे जतन आणि पुनर्प्राप्त करण्याच्या त्यांच्या छंदाने त्यांना गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्डच्या जवळ आणले आहे.
त्यांच्या संग्रहालयात वेगवेगळ्या प्रकारचे तब्बल १,१०० रेडिओ आहेत.ते म्हणतात की, नोकरीदरम्यान त्यांची तैनाती मुरादाबाद, संभल, हापूर, साहिबाबाद, हल्द्वानी, रामपूर आणि कासगंज येथे होती. त्यांना प्रवासाची, वर्तमानपत्रे आणि पुस्तके वाचण्याची आवड आहे. या दौऱ्यात गायब होणारी उपकरणे वाचवण्यासाठी एखादे संग्रहालय असावे, असा विचार त्यांनी केला. त्यानंतर रेडिओचे संकलन सुरू केले.
हे ही वाचा:
…तर बृजभूषण सिंह राजीनामा देण्यास तयार
युक्रेनच्या अनेक शहरांवरील क्षेपणास्त्र हल्ल्यांत २५ जणांचा मृत्यू
महाराष्ट्रातील १९ नागरिक सुदानमधून सुखरूप परतले
महाराष्ट्रातील १९ नागरिक सुदानमधून सुखरूप परतले
रामसिंग बुद्ध यांच्या संग्रहालयात दुर्मिळ नाणी, पुस्तके, वाद्ये तसेच आपल्या स्वातंत्र्याची कहाणी सांगणारी वर्तमानपत्रे आहेत. देश स्वतंत्र झाल्यानंतर दुसऱ्या दिवशी प्रसिद्ध झालेल्या वृत्तपत्राची प्रत त्यांच्या संग्रहालयात उपलब्ध असल्याचे त्यांनी सांगितले. पूर्वीची वर्तमानपत्रेही त्यांच्याकडे उपलब्ध आहेत. सध्या सर्वाधिक रेडिओ असण्याचा विक्रम एम प्रकाश यांच्या नावावर आहे.
राम सिंह बौध म्हणाले की, एम प्रकाश यांचे नाव गिनिज बुकमध्ये २००५ मध्ये त्यांच्या संग्रहालयात ६२५ विविध प्रकारचे रेडिओ ठेवल्याबद्दल नोंदवले गेले. एम प्रकाश यांच्या संग्रहालयात इतर कोणतेही उपकरण नव्हते. आमच्या तीन खोल्यांच्या संग्रहालयात वेगवेगळ्या कंपन्यांचे ११०० रेडिओ आहेत. यातील अनेक रेडिओ सुमारे शंभर वर्षे जुने आहेत.१९३१ च्या टॉकिंग फिल्मचे २०० रील, ५०० वर्षे जुने कॅल्क्युलेटर, १०० वर्षे जुनी ५० घड्याळे, ३००-४०० वर्षे जुनी ३०० हस्तलिखिते, २५० वर्षे जुनी सांस्कृतिक ते ऐतिहासिक पुस्तके. १२ पॉकेट टीव्हीसह विविध दूरचित्रवाणी, ग्रामोफोन, ब्रिटिश साम्राज्यापासून आधुनिक काळातील २५०० दुर्मिळ नाणी त्यांच्या संग्रहालयात उपलब्ध आहेत.
तांब्याच्या कुर्‍हाडी, महिलांचे एक हजार वर्ष जुने तांब्याचे दागिने, चारशे वर्षे जुनी हस्तलिखित श्रीमद भागवत गीता इत्यादी जुन्या वस्तूंचे संकलन केले आहे,असेही ते म्हणाले.माझ्या मृत्यूनंतर माझ्या मुलाला देखील आवड असल्याने या संग्रहालयाची तो माझ्यासारखी काळजी घेईल, अशी आशा त्यांनी व्यक्त केली आहे.