भारत लवकरच अवकाश क्षेत्रात इतिहास रचणार आहे. भारतीय अंतराळ संस्था इस्रोने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या सर्वात मोठ्या आणि महत्त्वाकांक्षी मिशन गगनयानसाठी तयारी केली आहे. २०२३ मध्ये भारताची पहिली मानव मोहीम अंतराळात जाईल. या मोहिमेत भारतातील तीन अंतराळवीरही असतील.
गगनयान मोहिमेची घोषणा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी १५ ऑगस्ट २०१८ रोजी लाल किल्ल्यावरून केली होती. मिशनवर सुमारे १० हजार कोटी रुपये खर्च केले जाणार आहेत. यासाठी केंद्रीय मंत्रिमंडळाने २०१८ मध्येच मंजुरी दिली होती. भारतीय अंतराळवीर सात दिवस पृथ्वीच्या खालच्या कक्षेत प्रदक्षिणा घालतील. त्यांच्या प्रशिक्षणासाठी, करफड ने ग्लावकॉस्मोस या रशियन अंतराळ संस्थेशी करार केला आहे.
भारत आपल्या पहिल्या अंतराळ मोहिमेत अंतराळवीरही पाठवणार आहे, जे तीन दिवस अंतराळात पाठवले जाईल. जे सुमारे ४०० किमी उंचीवर कक्षेत राहील. हे मिशन तीन दिवस अंतराळात राहिल्यानंतर पृथ्वीवर परतणार आहे. २०२३ मध्ये गगनयानच्या प्रत्यक्ष उड्डाण करण्यापूर्वी तीन चाचणी मोहिमा देखील पाठवल्या जातील. या तीन चाचणी मोहिमा मानवरहित असतील आणि एक ह्युमनॉइड भारतात पाठवले जाईल.
HLVM3 या मिशनसोबत उड्डाण करेल. HLVM3 हे GSLVMk3 सारखेच आहे परंतु वाहनाच्या शीर्षस्थानी तयार करण्यात आलेल्या आपत्कालीन क्रू एस्केप सिस्टमसह आहे. त्यामुळे त्याला GSLV Mark 3 ऐवजी HLVM 3 असे नाव देण्यात आले आहे. क्रू एस्केप सिस्टमच्या अगदी खाली ओएम (ऑर्बिटल मॉड्यूल) असेल. या ऑर्बिटल मॉड्यूलचे दोन भाग असतील, ज्यामध्ये क्रू मॉड्यूल वरच्या भागात असेल आणि सर्व्हिस मॉड्यूल खालच्या भागात असेल. क्रू मॉड्युलमध्ये भारतातील तीन अंतराळवीर असतील. त्याची आतील बाजू धातूची रचना आणि बाहेर थर्मल संरक्षण प्रणालीसह बनलेली आहे. यासोबतच प्रवाशांसाठी लाइफ सपोर्ट सिस्टीम, फूड पॅकेट्स, पाण्याचे पाऊच यांसारख्या अन्न आणि पाणी व्यवस्थापन यंत्रणाही असेल. मानवी कचरा व्यवस्थापन, जसे की क्रू जैविक उत्पादने, अन्न, कपडे आणि पॅकेजिंग कचरा गोळा करणे आणि साठवणे या सुविधा असतील. याशिवाय केबिन प्रेशर कंट्रोल सिस्टीम, फायर डिटेक्शन आणि सप्रेशन सिस्टीम असणार आहे.
मोहीमेसाठी वेगवेगळ्या चाचण्यांचे नियोजन
या मोहिमेसाठी वेगवेगळ्या चाचण्यांचेही नियोजन करण्यात आले आहे. ज्यामध्ये इंटिग्रेटेड एअर ड्रॉप टेस्ट, टेस्ट व्हेईकल मिशन्स, पॅड अ‍ॅबॉर्ट टेस्ट, मानवरहित उड्डाण या सगळ्यानंतर अखेर भारताची मानवी मोहीम अवकाशात पाठवण्यात येणार आहे. यासाठी इस्रोने डीआरडीओच्या मदतीने भारतीय अंतराळवीरांसाठी एक खास सूट तयार केला आहे.
हे ही वाचा:
बजरंग दलाने कॉंग्रेसच्या पक्ष कार्यालयावर लिहिले हज हाऊस
तृणमूल काँग्रेसचा उपराष्ट्रपती पदाच्या निवडणुकीत मतदान न करण्याचा निर्णय
चीनमध्ये बँकिंग संकट; नागरिकांना रोखण्यासाठी बँकांसमोर रणगाडे तैनात
पंतप्रधान मोदींनी घेतली द्रौपदी मुर्मू यांची भेट
व्योममित्र महिला रोबोटही सज्ज
इस्रोने ‘व्योममित्र’ नावाचा महिला रोबोट तयार केला असून तो सर्व संशोधनानंतर अवकाशात पाठवला जाणार आहे. हा ‘हाफ-ह्युमॅनॉइड’ (मानवी) रोबोट व्योममित्र आपला अहवाल अवकाशातून इस्रोला पाठवणार आहे. ती अंतराळवीरांच्या प्रश्नांची उत्तरे देऊ शकतात. तो एक मित्र असू शकतो ज्याच्याशी अंतराळवीर बोलू शकतात. अ‍ॅमेझॉनच्या अलेक्साप्रमाणेच ती मानसशास्त्रीय बाजूही हाताळू शकते.
कोविडमुळे मोहीमेला विलंब
वास्तविक हे मिशन भारताच्या ७५ व्या स्वातंत्र्यदिनानिमित्त लॉन्च करण्याची योजना होती, परंतु कोविड-१९ मुळे हे मिशन लांबले. आता पुढील वर्षाच्या अखेरीस हे अभियान पूर्ण होईल, अशी अपेक्षा आहे. हे मिशन पूर्ण करण्यासाठी इस्रोच्या वैज्ञानिकांची टीम अहोरात्र झटत आहे.
