महाकुंभ २०२५ मध्ये पवित्र स्नान करण्यासाठी प्रयागराज येथील संगमावर कोट्यवधी हिंदू भाविक एकत्र येत असताना, वंचित मुलांसाठी सर्वसमावेशक आणि न्याय्य प्रवेशावर लक्ष केंद्रित करणाऱ्या योगी आदित्यनाथ यांच्या सामाजिक कल्याण आणि शैक्षणिक सशक्तीकरण उपक्रमाला अनेकांकडून प्रशंसा मिळत आहे. स्वच्छता कर्मचाऱ्यांच्या हजारो मुलांना जागतिक दर्जाच्या सुविधांसह प्राथमिक शिक्षण देण्यासाठी योगी आदित्यनाथ प्रशासनाने महाकुंभात ५ विद्या कुंभांची स्थापना केली आहे. या उपक्रमाचा हेतू फक्त स्वच्छता कामगारांच्या मुलांसाठी मोफत प्राथमिक शिक्षण, आवश्यक संसाधने आणि प्रमाणपत्र देऊन प्रत्येक मुलाला शिकण्याच्या संधी उपलब्ध आहेत याची खात्री करून देऊन शिक्षणातील अंतर कमी करण्याचा आहे.
१३ जानेवारी रोजी प्रयागराज या पवित्र शहरात महाकुंभ २०२५ ला प्रारंभ झाला, जो जगभरातील कोट्यवधी हिंदूंसाठी एक आध्यात्मिक उत्सव आहे. हा सण श्रद्धेचा पुरावा आणि प्राचीन परंपरांच्या जिवंतपणाचा पुरावा आहे, ज्याची मुळं काळाइतकीच आहेत. पृथ्वीवरील मानवतेचा सर्वात मोठा मेळावा म्हणून तज्ञांच्या मते, कोट्यवधी धर्माभिमानी पवित्र मंडळीच्या स्नेहसंमेलनात आधीच न्हाऊन निघाले आहेत. ४५ दिवसांच्या आध्यात्मिक मेळाव्यात भारताबाहेरील लोकांसह आणखी कोट्यवधी लोक येण्याची अपेक्षा असताना, यूपी सरकारने संगम स्वच्छ आणि नीटनेटका ठेवण्यासाठी हजारो स्वच्छता कामगारांना कामावर ठेवले आहे.
हेही वाचा..
पंतप्रधान मोदींनी राष्ट्रार्पण केलेल्या INS सुरत, INS नीलगिरी आणि INS वाघशीरमध्ये काय आहे विशेष?
नुरुल बनला नारायण! पश्चिम बंगालमध्ये दोन घुसखोर बांगलादेशींना अटक!
छत्रपती शिवरायांनी नौसेनेला ‘नवे सामर्थ्य, व्हिजन दिले’
काँग्रेसच्या मुख्यालयाला इंदिरा गांधीचे नाव दिल्याने भाजपचा हल्लाबोल
विशाल महाकुंभ २०२५ साठी हजारो स्वच्छता कामगारांना नियुक्त केल्यामुळे, यूपी सरकारने सेक्टर १, २,७,१०,१३ मध्ये विद्या कुंभ प्राथमिक शाळा आणि इतरांसह पाच प्राथमिक शाळा स्थापन केल्या आहेत, ज्यात हजारो विद्यार्थी-मुलांची नोंदणी केली आहे. अशाच एका विद्या कुंभमध्ये शिक्षण घेत असलेल्या स्वच्छता कर्मचाऱ्यांच्या मुलांचा आधुनिक सुविधा आणि पात्र शिक्षकांनी युक्त असा व्हिडिओ इंटरनेटवर फिरत आहे. योगी आदित्यनाथ सरकारने महाकुंभ २०२५ चे आयोजन कोणत्याही प्रकारे या मुलांच्या शैक्षणिक आकांक्षांना अडथळा होणार नाही याची खात्री करण्यासाठी केलेल्या प्रयत्नांना अधोरेखित करते.
या विद्या कुंभांमध्ये डिजिटल वर्गखोल्या, शैक्षणिक किट आणि खेळकर शिक्षण मुलांना कोणत्याही आधुनिक खाजगी शाळेच्या बरोबरीने आकर्षक वातावरण आणि समग्र शिक्षण अनुभव प्रदान करतात. विद्यार्थ्यांना ‘उमंग किट’ अंतर्गत मोफत पुरवठा आणि ‘ज्ञान का पितारा’ द्वारे अतिरिक्त संसाधने मिळतात. खेळाची मैदाने आणि मध्यान्ह भोजनाची व्यवस्था करण्यात आली आहे. हजारो मुले, नर्सरी ते इयत्ता ५ पर्यंत, डिजिटल टूल्स, ऑडिओ-व्हिज्युअल सामग्री आणि गेमद्वारे परस्परसंवादी शिक्षणाचा लाभ घेत आहेत. विशेष खेळ-आधारित शिक्षण पद्धती शिकण्याची आवड निर्माण करण्यासाठी, विशेषत: नर्सरी वर्गातील लहान मुलांसाठी डिझाइन केल्या आहेत.
सरकारी अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, ज्यांना महागडे शालेय शिक्षण परवडत नाही अशा वंचित कुटुंबांतील मुलांना नर्सरी ते इयत्ता ५ पर्यंतचे शिक्षण देण्यासाठी जत्रेत सुरू करण्यात आलेल्या प्राथमिक शाळांमध्ये डिजिटल आणि स्मार्ट क्लासरूम वापरून मोफत शिकवले जाते. याशिवाय, अशा विद्या कुंभांना प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मोफत गणवेश, पुस्तके आणि शूज दिले जातात. या शैक्षणिक केंद्रांचे व्यवस्थापन सरकारने नियुक्त केलेल्या शिक्षकांकडून केले जाते.
डिसेंबर २०२४ मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अहवालात, हिंदुस्तान टाइम्सने कुंभमेळा प्राधिकरणासाठी विशेष कर्तव्यावरील अधिकाऱ्याशी बोलले, ज्यांनी मुलांसाठी शाळांच्या विस्तारासाठी सरकारच्या योजनांची माहिती दिली. आकांक्षा राणा या अधिकारी म्हणाल्या की, स्वच्छता कर्मचाऱ्यांच्या मुलांची खात्री करण्यासाठी, लाखो यात्रेकरूंसाठी स्वच्छता राखण्यासाठी, शाळा चुकवू नये यासाठी २५ सेक्टरमध्ये शाळांचा विस्तार करण्याचे सरकारचे ध्येय आहे.