उन्हाळा सुरू होताच बाजारात अनेक फळे उपलब्ध होतात, ज्यांचे आरोग्यासाठी असंख्य फायदे असतात. त्यापैकी एक महत्त्वाचे फळ म्हणजे जांभूळ. हे जरी लहानसे दिसत असले तरी त्याचा स्वाद अनोखा असून तो आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. जांभळी रंगाची आणि आंबट-गोड चव असलेल्या या फळामध्ये असे अनेक गुणधर्म आहेत, जे तुम्हाला आश्चर्यचकित करू शकतात. चला तर मग, जाणून घेऊया जांभूळ खाण्याचे फायदे, जे याला निसर्गाचे अनमोल वरदान बनवतात.
जांभूळ – एक पोषणमूल्यांनी समृद्ध फळ
जांभूळाचे शास्त्रीय नाव Syzygium cumini आहे. हे फळ भारतासह संपूर्ण दक्षिण आशियामध्ये विपुल प्रमाणात आढळते. उन्हाळ्यात पिकणारे जांभूळ आंबट-गोड चवीचे असते आणि साधारणतः मीठ लावून खाल्ले जाते. जांभूळाच्या फळाचा सुमारे ७० % भाग खाद्यपदार्थ म्हणून वापरता येतो. त्यात ग्लुकोज आणि फ्रक्टोज हे दोन प्रमुख घटक असतात. तसेच, इतर फळांच्या तुलनेत जांभूळ कमी कॅलरी प्रदान करते.
हेही वाचा..
पंतप्रधान मोदी आज पाहणार ‘छावा’
पोलिस चकमकीत चेन स्नॅचरचा मृत्यू
पंजाबमध्ये आता ड्रग सप्लायर्सवर कारवाई होणार
भूपेश बघेल यांच्या घरावर सीबीआयचा पुन्हा छापा
जांभूळातील पोषक घटक
जांभूळाच्या बियांमध्ये कार्बोहायड्रेट, प्रथिने आणि कॅल्शियम मुबलक प्रमाणात असते. त्याचबरोबर त्यामध्ये जीवनसत्त्वे बी, कॅरोटीन, मॅग्नेशियम आणि फायबर देखील आढळते, जे शरीरासाठी अत्यंत उपयुक्त आहे.
जांभूळ आणि आरोग्यदायी फायदे
नेशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनने देखील जांभूळाच्या गुणधर्मांची पुष्टी केली आहे. ऑक्टोबर २०२२ मध्ये प्रकाशित एका अहवालानुसार, जांभूळ मधुमेह, उच्च कोलेस्टेरॉल, उच्च रक्तदाब आणि लठ्ठपणासारख्या चयापचय (मेटाबॉलिक) समस्यांच्या उपचारांमध्ये विशेषतः प्रभावी आहे. त्यामुळे, मेटाबॉलिक सिंड्रोमच्या उपचारांसाठी जांभूळ फायदेशीर ठरू शकते.
संशोधनानुसार, जांभूळ या समस्यांच्या लक्षणांमध्ये सुधारणा करते. इतकेच नव्हे, तर जांभूळ मधुमेह, कॅन्सर, रक्तदाब आणि हृदयविकारासारख्या अनेक रोगांवर सकारात्मक परिणाम दर्शवते. त्यामुळे, सध्या अनेक ठिकाणी जांभूळ पारंपरिक औषध म्हणून वापरले जाते. जांभूळात असलेले अँटीऑक्सिडंट्स, मधुमेहविरोधी घटक, दाहशामक (सोजास कमी करणारे), कॅन्सरविरोधी आणि कोलेस्टेरॉल कमी करणारे गुणधर्म शरीरासाठी लाभदायक ठरतात.
जांभूळ खाण्याचे इतर फायदे
लू पासून संरक्षण – उन्हाळ्यात जांभूळ खाल्ल्याने शरीराला थंडावा मिळतो आणि लूचा त्रास होत नाही.
मधुमेह नियंत्रण – आयुर्वेदानुसार, जांभूळ मधुमेहासाठी फायदेशीर आहे आणि रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित ठेवते.
पचनक्रिया सुधारते – जांभूळमध्ये भरपूर फायबर असल्याने पचन सुधारते आणि बद्धकोष्ठता दूर होते.
त्वचा आणि केसांसाठी फायदेशीर – जांभूळातील अँटीऑक्सिडंट्स त्वचेला निरोगी ठेवतात आणि केसांची गुणवत्ता सुधारतात.
रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते – जांभूळ खाल्ल्याने शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती वाढते आणि संसर्गजन्य रोगांपासून संरक्षण मिळते.
हृदयाचे आरोग्य सुधारते – जांभूळातील अँटीऑक्सिडंट्स हृदयाच्या कार्यक्षमतेत सुधारणा करतात आणि हृदयविकाराचा धोका कमी करतात.
यकृतसाठी लाभदायक – जांभूळाच्या बियांचे पावडर यकृतासाठी उत्तम औषध मानले जाते.
रक्तशुद्धीकरण करते – यात भरपूर प्रमाणात लोह (Iron) असल्यामुळे रक्तशुद्धीकरणास मदत होते.
निष्कर्ष
जांभूळ हे निसर्गाने दिलेले अनमोल वरदान आहे. हे अनेक आजारांवर प्रभावी असल्यामुळे आहारात याचा समावेश करणे गरजेचे आहे. मात्र, कोणत्याही औषधाच्या किंवा पूरक आहाराच्या रूपात याचा वापर करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे योग्य राहील.
